برو کار می کن ، مگو چیست کار
که سرمایه جاودانی است کار
سعدی
*********
مکن ز عرصه شکایت که در طریق ادب
به راحتی نرسید آن که زحمتی نکشید
حافظ
*********
ز کوشش ، به هر چیز خواهی رسید
به هر چیز خواهی کماهی رسید
برو کارگر باش و امیدوار
که از یأس ، جز مرگ ناید به بار
گرت پایداری است در کارها
شود سهلْ پیش تو دشوارها
ملک الشعرای بهار
*********
نابرده رنج ، گنج، میسّر نمی شود
مزد آن گرفت ـ جان برادر ـ که کار کرد
آن کو عمل نکرد و عنایتْ امید داشت
دانه نکشت ابله و دخلْ انتظار کرد
سعدی
*********
صرف بی کاری مگردان روزگار خویش را
پرده روی توکّل ساز ، کار خویش را
زاد همراهان در این وادی نمی آید به کار
پر کن از لَخت جگر، جیب و کنار خویش را
صائب
*********
چیست از این خوب تر، در همه آفاق ، کار :
دوست به نزدیک دوست ، یار به نزدیک یار
دوست بر دوست رفت ، یار به نزدیک یار
خوش تر از این در جهان ، هیچ نبوده است کار
ابو سعید ابو الخیر
*********
یک روز ز بند عالم ، آزاد نیَم
یک دم زدن از وجود خود ، شاد نیَم
شاگردی روزگار کردم بسیار
در کار جهان هنوز استاد نیمخیام
اندیشه مکن به کارها در ، بسیار
کاندیشه بسیار ، بپیچانَد کار
کاری که به رویت آید ، آسان بگذار
ور نتوانی به کاردانان بسپار!
مسعود سعد سلمان

منبع: دوماهنامه حدیث زندگی، شماره

انسان های مسلمان و مومن، آیات قرآن و کلام خدا را، محکم ترین کلام و یقینی ترین دلیل و سند برای رشد و تعالی خود و جامعه خود تلقی می کنند و آن را بی هیچ چون و چرایی قبول و بدان عمل می کنند. در قرآن کریم این معجزه جاودانه، پیامبر رحمت برای همه انسان ها، که از آن در بین مسلمین به عنوان قانون اساسی و حق بشر برای جوامع بشری نام برده می شود به موضوعات بسیاری برای هدایت و رشد و تعالی و تکامل بشر اشاره شده است که از آن جمله است، موضوع “کار و تلاش”.

   قرآن کریم، در آیات منور خود، با صدای رسا، در طول تاریخ اسلام به عالم و آدم اعلام کرده است که ای انسان ها بدانید “برای آدمی جز آنچه خود انجام داده، نخواهد بود” یعنی بقای وجود و هستی آدمی “بودن” او، حیات مادی و معنوی، دنیوی و اخروی او، شخصیت و هویت او و بلکه همه چیز او منوط و وابسته به “کار و تلاش” اوست و لاغیر و “هرکس کوشش کند، فقط برای شخص خود کوشش کرده است” و “به سوی خود اوست و خدا البته بی نیاز است”
    و از این دسته آیات، در قرآن بسیار است که متعاقبا به برخی از آنها اشاره خواهدشد.

    و اما، در قرآن از کلمات مترادف و هم معنی “کار و تلاش” نیز فراوان یاد شده است: برای مثال: در قرآن از کلمه “عمل” با مشتقاتش 366 و کلمه فعل با مشتقاتش 107 و کلمه جهد با مشتقاتش 41 و کلمه سعی با مشتقاتش 30 مرتبه و کلمه “صنع” با مشتقاتش 30 مرتبه و ... استفاده شده است.
    و نیز در قرآن کریم حدود 400 آیه در تشویق به “کار و تلاش” و بیان ارزش و اهمیت “کار و تلاش” وارد شده است و همچنین، تعدادی از آیات منور قرآن کریم، درباره مشاغل پیامبران بزرگوار الهی است هرچند مسئویت خطیر و اصلی همه پیامبران الهی، هدایت جوامع بشری بوده است و در این راه با استفاده از شیوه های تربیتی ممکن و تحمل رنجهای طاقت فرسا به تعلیم انسانها پرداخته و دلسوزانه وجود خویش را وقف انسانیت نموده اند، اما آنها بر اینکه سربار دیگران نباشند، خود به “کارو فعالیت” مشغول بوده اند تا هم معاش خویش را تامین نمایند و هم دیگران را در این مسیر تشویق به “کار و تلاش” کنند، به همین جهت به مشاغل برخی از آنان اشاره می شود. براساس برخی از آیات از جمله سوره هود، آیه 37، سوره قصص، آیه 27، سوره انبیاء، آیه 80 و ... شغل حضرت نوح(ع) نجاری، شغل حضرت شعیب(ع) شبانی و کارگری، شغل حضرت موسی(ع) شبانی و کارگری، شغل حضرت داود(ع) زره سازی و آهنگری، شغل حضرت آدم(ع) کشاورزی، شغل حضرت ابراهیم(ع) کشاورزی و دامداری، شغل حضرت ادریس(ع) خیاطی، حضرت یعقوب و ایوب(ع) کشاورزی و دامداری، شغل حضرت هود و صالح(ع) تجارت،شغل حضرت سلیمان(ع) حصیربافی و حکومت، شغل حضرت عیسی(ع) نجاری و حضرت محمد(ص) تجارت و صیادی و شبانی بوده است. باعنایت به آنچه نقل شد، انبیای بزرگوار الهی، برای گذران زندگی و تامین معیشت خویش هرکدام به “شغلی” اشتغال داشته اند و همچنان که گفته شد، قرآن کریم در آیات متعددی انسان را به “کار و کوشش” و “سعی و تلاش” توصیه و تشویق نموده است که در ذیل به تعداد اندکی از آنها اشاره می شود:
    - ان سعیکم لشتی،(1) که سعی و تلاش شما مختلف است ...
    - و من اراد الاخره و سعی لها سعیها و هو مومن ...(2)
    و آن کسی که سرای آخرت را بطلبد و “سعی و کوشش” خود را برای آن انجام دهد، در حالی که ایمان داشته باشد، سعی و تلاش” او (از سوی خدا) پاداش داده خواهد شد.
    - و ان لیس للانسان الاما سعی ...(3)
    و اینکه برای انسان بهره ای جز “سعی و کوشش” او نیست و سعیش بزودی دیده می شود. او به نتیجه اش می رسد. سپس به او جزای کافی داده خواهد شد.
    - کل نفس بما کسبت رهینه(4)، هرکس در گروه اعمال خویش است.
    - یوم تجد کل نفس ما عملت من خیر محضرا(5)
    روزی که هرکس اعمال نیکی را که انجام داده حاضر می بیند.
    -... و ما التنهم من عملهم من شیء ...(6)
    و از عمل آنها چیزی نمی کاهیم و هرکس در گروه اعمال خویش است.
    -... کل یوم هو فی شان،(7) او هر روز در شان و “کاری” است.
    - فاذا فرغت فانصب،(8) هرگاه از “کاری” فارغ شدی، به “کار” دیگری بپرداز.
    - فاذا قضیت الصلوه فانتشروا فی الارض ...(9)
    آنگاه که نماز (جمعه) پایان یافت، در پی “کسب وکار” روی زمین پراکنده شوید و از فضل و کرم خداوند نصیب و روزی طلبید.
    - ان اصحاب الجنته الیوم فی شغل فاکهون.(10)
    به درستی که اهل بهشت در آن روز در کاری شادی کنان هستند.
    - یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه.(11)
    ای انسان، به درستی که تو کوشنده ای (باتلاش و کوشش) به سوی پروردگارت می روی، و او را ملاقات خواهی کرد.
    -... من امن بالله و الیوم الاخر و عمل صالحا ... (12)
    کسی که به خدا و روز آخرت ایمان آورد و “کار نیک” انجام دهد، پس خوف و اندوهی بر او نخواهد بود.
    - من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مومن ...(13)
    هر مرد یا زنی “کار شایسته” انجام دهد و مومن نیز باشد پس زندگی و حیات پاکیزه ای به او می دهیم و به بهتر از آنچه “عمل” کند پاداش می دهیم.
    - و جعلنا هم ائمه ... و اوحینا الیهم فعل الخیرات ...(14)
    آنها را پیشوایانی قرار دادیم که به فرمان ما هدایت می کردند و انجام “کارهای نیک” و ... را به آنها وحی کردیم.
    - والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا ... (15)
    و آنان که در راه ما با جان و مال (تلاش و کوشش) کردند، محققا آنها را به راه های خویش هدایت می کنیم که خداوند همیشه با “نیکوکاران” است.
    - من کان یرید العزه فلله ... و العمل الصالح یرفعه ...(16)
    هر که عزت خواهد، عزت یکسره خاص خداست، کلمات پاکیزه به سوی او بالامی روند و “عمل شایسته” کلام پاکیزه را بالامی برد و کسانی که در جهت بدی “عمل” می کنند، عذابی سخت دارند و نیرنگشان نابودشدنی است.
    - من عمل صالحا فلنفسه ...(17)
    هرکس “عمل صالحی” انجام دهد به نفع خویشتن انجام داده و هرکس “عمل بدی” انجام دهد، به ضررخویش کرده است و پروردگار تو بر بندگان ستم کننده نیست.
    - الذی خلق الموت و الحیوه لیبلوکم ایکم احسن عملاو هو العزیز الغفور.(18)
    او کسی است که مرگ و زندگی را آفرید تا شما را در بوته آزمایش قرار دهد که کدام یک از شما از لحاظ “عمل” نیکوترید و اوست که صاحب عزت و آمرزنده است.
    - و من یسلم وجهه الی الله و هو محسن ...(19)
    هرکس با اخلاص رویش را به سوی خدا کند و “نیکوکار” باشد، پس به تحقیق به دستگیره و ریسمانی محکم متمسک شده است.
    اندرزهای لقمان حکیم به فرزندش در رابطه با کار و تلاش
    لقمان حکیم که خود از مصلحین بزرگ بشری است و حکمت را خداوند سبحان در قبال تفکر فراوان، عبودیت و بندگی، صفای باطن، راستی گفتار، پرهیز از بیهوده گویی و حرام به او عنایت کرده است، در پندها و اندرزهای گهربار خود، گویی نه تنها فرزندش را، بلکه همه ابنای بشر را در طول تاریخ و قرون و عصار پس از خود، مخاطب قرار داده و با انتقال حکمت های گرانبها و ارزشمند، آنان را با اسرار و رموز زندگی سالم آشنا ساخته و راه سعادت و کمال را به آنان نشان می دهد.
    و از آن جمله است بیانات و توصیه های حکیمانه او در ارتباط با کار و تلاش که متعاقبا به برخی از آنها اشاره می شود:
    لقمان حکیم به پسرش فرمود:
    - فرزندم برتو باد که، از انتخاب کاری که توان انجام آن را نداری هرچند پرفایده باشد بگذری.
    - فرزندم، (درکارها) میانه رو باش، نه ممسک و نه اسراف کننده.
    - فرزندم، در کارهای خود کمک مخواه مگر ازکسی که در انجام حاجت و همراهی تو اجرت بگیرد.
    - فرزندم، در کارها اضطراب مکن.
    - فرزندم، هیچ کاری بی تدبیر مکن.
    - فرزندم، کار امروز را به فردا میفکن.
    - فرزندم، ناشمرده (نسنجیده) به کار مبر، کار شمرده کن.
    - فرزندم، حنظل را خوردم و تلخی آن را چشیدم، اما چیزی را از فقر و ناداری تلخ تر نیافتم.
    - فرزندم، با استعانت از کسب حلال بر فقر و ناداری فائق شو، زیرا هرکس مبتلابه فقر شود به سه خصلت مبتلاگردد: خدشه در دینش ایجاد شده و عقلش ضعیف گشته و مروتش برباد می رود و بالاتر از این سه، این است که پیش مردم خوار و خفیف گردد.
.::به نقل از : http://pejvak.vcp.ir/?viewpost=h697d

  فاضل لنکرانی:

«من 50 سال است دارم اسلام می‌خوانم. بگذار خلاصه‌اش را برایت بگویمواجباتت را انجام بده. به‌جای مستحبات تا می‌توانی به کار مردم برس. کار مردم را راه بیانداز. اگر قیامت کسی ازت سوال کرد، بگو فاضل گفته بود.»^[1]